استرس بخشی طبیعی از زندگی است. برای انجام وظایف، مقداری استرس لازم است. اضطراب امتحان اضطرابی جهانی است، استرسی كه غالباً عموم دانش آموزان مدارس را آزار می دهد، ترس از پرسش قرار گرفتن در كلاس و جلسه می باشد. این عامل استرس زا یعنی اضطراب امتحان جزئی از سیستم درسی همه مدارس كشور ماست و همه دانش آموزان به نحوی با آن دست و پنجه نرم می كنند؛ چرا كه امتحان ركن اساسی سیستم آموزشی ماست و همین امر، عامل استرس و اضطراب می باشد.
در اضطراب امتحان فرد از امتحان، برگه امتحان، اسم، نمره و هر چیزی كه مربوط به امتحان می شود ترس و دلهره شدیدی دارد، همه چیز را با تمام آمادگی اش فراموش می كند، اكثراً این افراد را به عنوان افرادی كند ذهن، تنبل و غیره می شناسند، در حالی كه این گونه نیست و علت اصلی شكست آنها اضطراب و استرس بیش از حدی است كه باعث اختلال در سیستم عصبی و بازخوانی مطالب از حافظه فرد شده است. علائم و نشانه های اضطراب امتحان همانند علائم و نشانه های اضطراب است، باتوجه به تحقیقات انجام شده به هم خوردن ساعت خواب و آرامش، تغییر در اشتها و میل به غذا، ضعف، سرگیجه، تغییر در فشار خون و ضربان قلب، عرق، معده درد، خستگی، خمیازه مكرر و همچنین در دانش آموزان دارای اضطراب در امتحانات شفاهی؛ تپش قلب، رنگ پریدگی صورت، لكنت زبان، حركات غیرارادی دست و پا، تغییر صدا، لرزش بدن و صدا، تغییر دمای بدن، خشكی دهان و عرق کردن بارز است.
 علل اضطراب امتحان: در سبب شناسی اضطراب امتحان می توان به نقش سه عامل شخصیتی، خانوادگی و آموزشگاهی در ایجاد و شدت اضطراب اشاره كرد.
1) عوامل شخصیتی: در بین این عوامل می توان به اضطراب عمومی، عزت نفس پایین، اسناد درونی شكست ها، هوش متوسط و... اشاره كرد.
2) عوامل خانوادگی: توجهات اشتباه و نامناسب خانواده ها به وضعیت درسی كودكان و نوجوانان، انتظارات نامعقول و بیش از حد توان از دانش آموزان، الگوهای خشك و غیرقابل انعطاف فرزند پروری، تنبیه و سرزنش، عدم تشویق مناسب اولیه و تقویت روحیه انزواطلبی نیز با اضطراب امتحان همبستگی بالایی دارد.
 3) عوامل آموزشگاهی: این عوامل مربوط به محیط مدرسه و موقعیت امتحان است، كه در این رابطه می توان به انتظارات نابجای معلم، امتحانات دشوار و غیراستاندارد، رفتارهای نابجای مراقبین امتحان، محدودیت های زمانی در جلسه امتحان، محیط نامناسب امتحان و وجود عوامل مزاحم مثل سروصدا، نور و تهویه نامناسب اشاره كرد.
راهکارها:
۱ _ انجام تكالیف درسى، تمرین حل كردن و... باید از ابتداى سال تحصیلى با نظم و جدیت دنبال شود اگر دانش آموزى در طول سال تحصیلى خود عملكرد ضعیفى داشته باشد، تذكر هاى پشت سر هم پدر و مادر در ایام امتحان نه تنها هیچ كمكى به كودك یا نوجوان نمى كند، بلكه موجب ترس و آشفتگى بیشتر او هم مى شود.
۲ _ هر گونه سخت گیرى بى مورد و تنبیه دانش آموز به دلیل نگرفتن نمرات عالى، باعث تشدید اضطراب درونى دانش آموز از درس و مدرسه و امتحان مى شود. راه حل نمرات پایین بچه ها در تنبیه كردن آنها نیست، بلكه در یافتن راهى است براى رفع علت اصلى آن، كه همانا ضعف یادگیرى كودك است.
۳ _ ترس از شكست و عدم قبولى در دانش آموزانى رشد مى كند كه فكر موفقیت و اول شدن، ذهن آنها را بیش از حد به خود مشغول كرده است. اگر پدر و مادر خواسته ها و معیارهایى دور از توان و استعداد بچه هایشان داشته باشند، آنان را چنان نگران و پریشان مى كنند كه راه دستیابى به موفقیت برایشان غیر ممكن و سخت جلوه مى كند.
۴ _ هیچ گاه تفاوت هاى فردى بچه ها را نادیده نگیرید و مرتب نمرات آنها را با هم مقایسه نكنید، زیرا همین امر موجب ناراحتى، فشار روانى و بدبینى نسبت به یكدیگر در آنها مى شود. براى تشویق بچه ها به درس خواندن مى توان به آنها دلگرمى داد و با حمایت هاى كلامى مثبت خود، آنها را نسبت به استعدادهاى بالقوه شان آگاه كرد تا بدین ترتیب، ریشه هاى ترس و اضطراب را كه عامل بسیارى از مشكلات روانى است در آنها از بین برود.
۵ _ ایجاد آمادگى در بچه ها و فراهم آوردن شرایط و امكاناتى كه آنها بتوانند با آرامش و راحتى به مطالعه و درس بپردازند، مى تواند ترس و اضطراب ناشى از امتحان را كاهش دهد.
۶ _ در مواردى نگرش ها و پیش فرض هاى منفى دانش آموزان درباره نحوه امتحان دادن شان، به شدت بر روحیه آنها تاثیر مى گذارد و موجب اضطراب بچه ها مى شود. مثل وقتى كه دانش آموزى از قبل از امتحان دائم به خود مى گوید: «من هرگز نمى توانم از این امتحان نمره خوبى بگیرم ...». در صورتى كه اگر همین دانش آموز بتواند افكار مثبت و امیدواركننده را جایگزین ناامیدى و تلقینات منفى اش كند، قادر خواهد بود با روحیه بهتر و نشاط بیشترى بر سرجلسه امتحان حاضر شود. او مى تواند به خود بگوید: «من این درس را خوب خوانده ام و مطمئنم كه مى توانم نمره خوبى از آن بگیرم». (البته او باید واقعاً درس را خوانده باشد !).
نكاتى كه والدین و اطرافیان بچه ها، باید در ایام امتحانات بدان توجه داشته باشند، عبارتند از:
• جدولى از برنامه امتحانى فرزندان تان تهیه كنید و به آنها در برنامه ریزى مناسب، براى مطالعه درس هاى مختلف كمك كنید.
• با تشویق فرزندان تان در انجام تكالیف و تمرین هاى لازم در ایام امتحانات، به آنها دلگرمى دهید.
• به فرزندان تان كمك كنید تا به تنهایى پاسخ پرسش هاى درسى اش را بیابند.
• در صورت نیاز، با آموزگار فرزندتان در مورد چگونگى انجام آزمون هاى پایان سال صحبت كنید و اطلاعات لازم را از او بگیرید.
 • فرزندانتان را تشویق كنید تا در خانه و یا كلاس، پرسش هایى را كه نمى دانند، بپرسند.
• نقاط ضعف و قوت درسى فرزندان تان را در درس هاى مختلف بشناسید و حتى الامكان درصدد رفع آنها برآیید.
• به فرزندانتان اطمینان دهید كه موفقیت آنها براى شما، ارزش و اهمیت دارد.
• نسبت به خواب، خوراك و آرامش روانى فرزندانتان در روزهاى امتحان محتاط و دقیق باشید. دقت داشته باشید، شب قبل از امتحان، بچه ها به موقع بخوابند و صبح، صبحانه اى مناسب و كافى بخورند. تصور نكنید اگر شب قبل از امتحان تا صبح بیدار بمانند، مطالب در حافظه شان بهتر جایگزین مى شود. این كار تنها موجب عدم تمركز و خواب آلودگى آنها در سر جلسه امتحان مى شود.
• خواسته ها و انتظارات خارج از توان بچه ها نداشته باشید.
• به بچه ها بگویید كه امتحان تنها وسیله اى براى سنجش موفقیت هاى كلاسى آنان است.
• هیچ گاه ارزش فرزندان تان را با نمراتى كه مى گیرند، نسنجید.
• همیشه درباره امتحان دادن، مثبت صحبت كنید و بچه ها را از آن نترسانید.
نكاتى كه دانش آموزان باید ضمن امتحان، بدان توجه داشته باشند عبارتند از:
• به خدا توکل کنید.
• ساعتی قبل از امتحان سعی كنید به چیزی جز امتحان بیندیشید، چرا كه این كار شما را آرام خواهد كرد.
• از مرور توام با عجله مطالب درسی در آخرین دقایق قبل از امتحان جدا خودداری كنید، زیرا این كار تسلط شما را بر كل مفاهیم درسی زایل كرده و خود به خود اضطراب و استرس شما را افزایش می دهد.
• از افراد و همكلاسی هایی كه اضطراب ایجاد می كنند و سكون و ثبات شما را به هم می زنند، پرهیز كنید.
• سعی كنید زودتر در محل برگزاری امتحان حاضر شوید، این عمل آرامش شما را افزایش می دهد. • لوازم التحریر و وسایل مورد نیاز خود را قبل از حركت به محل امتحان چك كنید. سرجلسه امتحان و قبل از پاسخ دادن به سؤالات لحظه ای صبر كنید و نكات زیر را رعایت كنید:
• ابتدا كل سؤالات را مرور كنید و پس از مكثی كوتاه سؤالات آسان را ابتدا جواب دهید.
 • زمان هر سؤال را تنظیم نمائید و برای آن سازمان مناسبی در نظر داشته باشید.
• به خاطر داشته باشید، منطقی ترین انتظار این است كه سعی كنید هرچه را كه می دانید تا آنجا كه می توانید نشان دهید.
• خوش خط و خوانا مطالب را بروی برگه امتحانی انتقال دهید، زیرا این كار علاوه بر ایجاد آرامش در شما، مصحح را از اشتباه و درك مطالب دور می كند.
• در جواب دادن به سؤالات به هیچ وجه عجله نكنید، به یاد داشته باشید هر سؤال وقت كافی برای خود دارد.
توصیه های غذایی:
تحقیقات و مطالعات جدید حاكی از آنست كه چنانچه كودكی با رژیم غذایی نامناسب و ناكافی تغذیه شود، تأثیرات سوئی بر قابلیت یادگیری كودك و تمركز حواس و هوشیاری وی برجا می‌ماند. حتی كمبودهای تغذیه‌ای كوتاه مدت نظیر «حذف یك وعده غذایی» مثل صبحانه یا گرسنگی كوتاه مدت قادر به ایجاد افت تحصیلی است. بنابراین صبح‌ها با بیدار كردن به موقع كودكانتان فرصتی را فراهم آورید تا صبحانه كاملی را میل كنند. ماهی: ارتقای عملكرد مغزی، هوشیاری و حافظه‌ای كودكان گوشت‌های قرمز - غذاهای دریایی: منابع حاوی آهن (گوشت، خرما، كشمش و ...) و روی (غذاهای دریایی، سبزی‌ها و ...) را امتحان كنید، زیرا تحقیقی وجود دارد مبنی بر اینكه 73 نفر بالغ با كمبود آهن متوسط، پس از مصرف 8 هفته‌ای مكمل فروسولفات (حاوی آهن) بهبود قدرت حافظه و بالا رفتن توانایی در یادگیری لغات را نشان داده‌اند. آجیل مغزدار-آناناس: قبل از رواج پفك، چیپس و سایر تنقلات با ارزش غذایی پائین و مواد مضر گوناگون بیشتر تنقلات را آجیل و مغزهای گیاهی تشكیل می‌داد. از این رو سلامتی به شكل چشمگیری در بین كودكان وجود داشت. این مواد مغذی (بادام، نخودچی و كشمش، فندق، گردو و ...) سرشار از منیزیوم بوده و كمبود آن به عنوان یكی از علل ناتوانی یادگیری محسوب می‌شود. علاوه بر مواد یاد شده، منیزیوم در سبزی‌های پربرگ و سبزرنگ، لوبیا، نخود، آجیل مغزدار، برنج قهوه‌ای، نان گندم سبوس‌دار، دانه‌های روغنی و برخی میوه‌ها یافت می‌شود كه از بهترین و مهمترین این میوه‌ها می‌توان به آناناس و سیب (بخصوص اگر با پوست میل شود) اشاره کرد. عسل: تحقیقات حاكی از آنست كه گلوكز و مواد قندی موجود در عسل باعث ایجاد موفقیت در انجام تست‌های حافظه به خصوص در زمینه به خاطر سپردن لغات شده است. از طرفی ویتامین D موجود در عسل اعمال بین كلسیم و فسفر را تنظیم می‌كند و در نتیجه اعصاب كار خود را به خوبی انجام می‌دهند. مشخص شده است كه نوشیدنی‌های حاوی عسل در كاهش استرس و اضطراب پیش از امتحان نیز بسیار كارآمد است. آبنبات‌ها و آدامس‌های حاوی نعناع بدون قند: نعناع از دیرباز به عنوان ماده هوشیار كننده مورد استفاده قرار گرفته است، بنابراین اگر شما دانش‌آموزانی دارید كه در شیفت بعد از ظهر به مدرسه می‌روند و بعد از صرف ناهار و درست در زمانی كه خواب به طرز وحشتناكی تمركز را ضایع می‌كند، مجبور به توجه به دقت در فراگیری دروس هستند، توصیه می‌شود استفاده از برگ‌های نعناع، آب نبات‌ها و آدامس‌های حاوی نعناع بعد از صرف ناهار را امتحان كنید.

زمان انتشار : 1391/7/17
تعداد بازدید : 4369
نویسنده : مدیر
دسته : تحصیلی